‘Money money money, must be funny in a rich man’s world’. Abba zong het tijdens de jaren ’70 en veertig jaar later is de gedachte achter deze woorden nog steeds niet anders. Meer nog, geld heeft een steeds grotere impact op ons leven. Het maakt niet gelukkig, zeggen ze dan. Maar niemand kan eraan ontsnappen. Zonder geld kom je nu eenmaal niet ver. En dan zijn er de mensen waarvoor het hebben van voldoende geld allesbehalve vanzelfsprekend is. Zo zitten er in elke klas gemiddeld twee jongeren die onder de armoedegrens leven. mijnLeuven ging op zoek naar een jonge getuige die het financieel niet gemakkelijk heeft gehad en ging daarnaast ook praten met een expert van het OCMW.
Tekst: Lisa Smets / Foto’s: Bavo Nys
Thomas is 21 jaar en heeft het veel moeilijker dan de meesten onder ons. Iedere week of maand zakgeld krijgen, extra centen vragen aan de ouders als je het nodig hebt… Voor heel wat jongeren erg vanzelfsprekend, maar niet voor Thomas. Hij vertelt ons een stukje van zijn levensverhaal.
Thomas, wanneer had je voor het eerst financiële problemen? En waaraan lag dit?
“De problemen begonnen toen mijn vader en ik steeds meer ruzie maakten en duidelijk niet meer in hetzelfde huis konden leven. Mijn ouders zijn gescheiden, maar ook bij mijn moeder kon ik niet terecht omdat ze voor een lange tijd in het ziekenhuis ligt. Ik was noodgedwongen om ergens anders hulp te zoeken. Gelukkig kon ik voor die hulp bij mijn opa terecht, die een verblijfplaats voor mij regelde en al mijn onkosten in orde bracht. Ik verblijf op dit moment bij mensen in Kessel-Lo die me bij alles helpen. Ook met bijvoorbeeld mijn aanvraag bij het OCMW. Ik ben hen hiervoor erg dankbaar.”
Hoe verliep je aanvraag bij het OCMW?
“Als je als student een aanvraag doet, is het een vereiste dat je ouders je niet meer kunnen of willen ondersteunen. Dat wordt bewezen aan de hand van een financieel en sociaal onderzoek van je ouders en de gezinssituatie. Zelfs mijn bankkaart en transacties werden gecontroleerd om na te gaan of ik daadwerkelijk amper geld had. Toen duidelijk was dat ik wel degelijk hulp nodig had, kwam ik in aanmerking voor een leefloon. Die hele omschakeling heeft in mijn geval ongeveer 30 dagen geduurd. Voor het OCMW is het essentieel dat ik blijf studeren. En dat begrijp ik wel. Het OCMW heeft ook recht om te eisen dat ik iets nuttigs doe met het geld dat zij me geven.”
Hoeveel bedraagt zo’n leefloon? Ben je blij met de hulp die je krijgt?
“Het leefloon ligt voor alleenstaanden rond de 820 euro. Ik ben enorm blij met de hulp die ik krijg en het beleid dat er heerst in België.”
Wat vind jij het moeilijkste aan je financiële situatie?
“Dat ik financiële moeilijkheden had ondanks het feit dat ik niet iemand ben die veel geld uitgeeft. Gelukkig kan ik mensen nu al eens een pintje trakteren. Zo’n dingen kon ik vroeger niet. Ik heb het nu zelfs beter dan toen ik nog thuis woonde, want mijn vader gaf mij niet bepaald veel geld. Ik heb het in het begin wel heel moeilijk gehad. Ik heb zelfs een zelfmoordpoging ondernomen. Maar mijn problemen uit het verleden hebben me sterker gemaakt en hebben ervoor gezorgd dat ik veel beter heb leren omgaan met geldproblemen. Ik voel mij nu in ieder geval een stuk beter.”
Dat ik financiële moeilijkheden had ondanks het feit dat ik niet veel geld uitgeef, vond ik heel moeilijk- Thomas
Liliane Moons is teamcoördinator op de sociale dienst van het OCMW. Als verantwoordelijke voor het onthaal, zorgt ze ervoor dat haar team de mensen ontvangt en samen met hen bekijkt wat ze kunnen doen om de problemen te verhelpen.
Liliane, wat is het OCMW eigenlijk?
“OCMW staat voor Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn. De hoofdgedachte achter het centrum is mensen hulp bieden zodat ze een menswaardig bestaan kunnen leiden. De meesten komen bij ons langs als het gaat over geldzaken, maar ook met andere problemen en vragen kunnen mensen bij ons terecht. We bekijken samen met hen wat de mogelijkheden zijn en gaan op zoek naar oplossingen.”
Wat zijn de belangrijkste redenen waardoor mensen in armoede terechtkomen?
“Goh, er zijn ontelbaar veel oorzaken, wat het moeilijk maakt om er enkele aan te halen. We zien tegenwoordig wel wat generatie armoede, waarbij de armoede doorgegeven wordt van ouders op kinderen. En ook van kansarmoede kunnen we vaak spreken. Dat gaat dan over jongeren die hun opleiding niet afmaken en erg makkelijk in armoede terechtkomen, ook omwille van hun omgeving. Verder hebben ook mensen van allochtone afkomst die hun land uit gevlucht zijn het hier niet altijd gemakkelijk. Als het specifiek over jongeren gaat, zien we vaak dat er geldnood is vanwege een moeilijke gezinssituatie. Soms komen ze uit een instelling of wonen ze alleen (bv. Begeleid Zelfstandig Wonen).”
Heeft de financiële crisis een grote invloed gehad op de hoeveelheid mensen die bij jullie komen aankloppen?
“In tijden van crisis gebeurt het wel dat mensen die normaal gezien het hoofd boven water kunnen houden, plots toch in de problemen komen. Maar ik kan niet zeggen dat de aanvragen opvallend vermeerderd zijn tegenover vroeger.”
Is er een bepaalde procedure voor mensen die jullie hulp nodig hebben?
“Om te beginnen is voorkomen altijd beter dan genezen. Als mensen merken dat ze in de problemen komen, wachten ze best niet tot het te laat is. In de plaats daarvan schakelen ze beter onze hulp in, of die van het JAC. Voor veel mensen is het niet evident om naar het OCMW te stappen, maar alleen op die manier kunnen we helpen. Wanneer je de stap zet om naar een centrum te komen, word je in de eerste plaats ontvangen door mensen van het onthaal. Nadien wordt een sociaal onderzoek opgesteld en wordt er gekeken naar huurcontracten, rekeninguittreksels, een bewijs dat je studeert of werk zoekt… Op basis van deze documenten zal de maatschappelijk werker onderzoeken of je geholpen kan worden door een OCMW of dat je bv. recht hebt op een werkloosheidsuitkering of ziektevergoeding. We zorgen ervoor dat alle mogelijke problemen opgelost zijn alvorens we een leefloon toekennen.”
We zien tegenwoordig generatie armoede, waarbij de armoede doorgegeven wordt van ouders op kinderen- Liliane
Wat houdt een leefloon eigenlijk concreet in?
“Wanneer mensen geen inkomen hebben, is een leefloon een goede oplossing. Maar zo’n leefloon is meer dan alleen geld. Het kadert binnen een wetgeving ‘recht op maatschappelijke integratie’. Naast het geld dat toegekend wordt, worden er ook een aantal stappen doorlopen. Misschien is het nodig dat de persoon in kwestie een opleiding volgt, dat hij of zij de Nederlandse taal leert… Jongeren hebben vaak ook andere problemen dan alleen geld. Die problemen proberen we bespreekbaar te maken door samen te werken met organisaties zoals bv. het JAC of Arktos.”
Hoe raken mensen uit een vicieuze cirkel van armoede?
“Door de hulp die we aanbieden te aanvaarden. We bieden iedereen begeleiding op maat aan zodat mensen iets in het leven vinden dat bij hen past. Zo zullen we iemand die bv. geen enkele interesse heeft in de horeca nooit pushen om binnen deze sector aan de slag te gaan. In de plaats daarvan gaan we samen op zoek naar een betere optie. Naar een leven dat bij hen past. Alleen door een studie of job te vinden die bij hen past, wordt het mogelijk om de vicieuze cirkel te doorbreken.”
Kan je de problemen op je werk makkelijk van je afzetten?
“Ze zeggen vaak dat je doorheen de jaren ‘eelt op je ziel krijg’ en dat je sterker wordt in zulke dingen. Maar voor mij geldt na een loopbaan van meer dan dertig jaar eerder het omgekeerde. We horen hier vaak schrijnende verhalen. We moeten natuurlijk empathisch optreden en betrokken zijn, maar het is niet de bedoeling dat het je leven overheerst. Ik denk dat ik hier gelukkig wel een goede balans heb gevonden. Bij mensen die hier net werken, verloopt het soms wel wat moeilijker.”
We bieden iedereen begeleiding op maat aan zodat mensen iets in het leven vinden dat bij hen past- Liliane
Financiële problemen kan je vaak voorkomen door je uitgaven wat beter bij te houden. Hier alvast wat tips om je (zak)geld onder controle te houden.
- Onderhandel met je ouders over zakgeld, maar doe dat op een rustige manier. Wanneer je graag wat meer zakgeld wil, is het belangrijk om goede argumenten aan te halen en bv. niet terug te grijpen naar het zinnetje ‘mijn vrienden krijgen meer’. Dat helpt niet. Je ouders doen immers ook gewoon hun best. Vertel hen op een rustige manier dat je het gevoel hebt dat je soms niet toekomt met het bedrag dat je krijgt.
- Probeer te sparen. Je denkt er nu misschien niet veel over na, maar het is een goed idee om iedere maand een deeltje van je zakgeld (bv. een derde van het totaalbedrag) op je spaarrekening te zetten. Alle kleine beetjes helpen. Je zal jezelf hier later erg dankbaar voor zijn. Een huis huren, een auto kopen, op reis gaan… het kost allemaal erg veel geld.
- Bespaar op kleine dingen. Gooi geen avondeten weg, maar neem de restjes de volgende dag mee naar school. Of maak een grote pot verse soep die je de dag nadien in een thermos, samen met enkele sneetjes brood, meeneemt. Een stuk gezonder en budgetvriendelijker dan elke dag een broodjeszaak of pastabar binnenstappen. Beperk die bezoekjes zoveel mogelijk. Je zal het verschil duidelijk merken in je portemonnee.
- Wanneer je op het punt staat om dat zoveelste kledingstuk of gadget te kopen, ga dan eerst na of je het daadwerkelijk nodig hebt. Wil je het écht, of is het eigenlijk maar een extraatje? In dat laatste geval, koop je het beter niet. Het zal veel bevredigender zijn om een maand later iets te kopen dat je echt wil.
- Geef niet teveel geld uit aan cadeautjes. Dit is waarschijnlijk een grote hap uit je budget. Wees in de plaats daarvan creatief en maak zelf iets! Knutsel een fotoalbum waarin je allerlei foto’s plakt van jou en je vriend(in), aangevuld met notities. Of maak een cd’tje met zijn of haar favoriete muziek. Je kan natuurlijk ook cupcakes bakken. Je zal je niet alleen je vrienden blij maken, maar ook jezelf.
