De Stem Van Jong Kunstgeweld

"Ik heb soms het gevoel dat wij, de jonge kunstenaars in Leuven, groene bananen zijn”, klinkt het bij illustratrice en grafisch vormgever Silke Reyntjens. “We zijn jong en onervaren en krijgen goede ondersteuning van MIJNLEUVEN om als kunstenaar te groeien. Helaas merk ik dat cultuurhuizen zich vooral focussen op de rijpe bananen. Er is geen plaats voor een rijpingsproces.” Een pijnpunt dat door andere jongeren bevestigd wordt: de kloof tussen de jonge kunstenaar en de gevestigde waarde is heel groot, de sprong is moeilijk te maken.

Vindt enkel kunst met een grote K nog een plaats in Leuven? Is er voldoende ruimte om te groeien? Hoe zorg je er als cultuursector voor dat jonge kunstenaars tijd krijgen om te 'rijpen'? En wat is er nodig om ook beginnende creatievelingen voldoende kansen te geven? Vragen genoeg voor een open gesprek tussen makers en beleid. Een gesprek dat - niet onbelangrijk - resulteert in vier grote aanbevelingen.

1. De kloof verkleinen

Dat er een kloof is tussen jongeren en grotere cultuurhuizen is geweten. Van beide kanten wordt er steeds vaker gezocht naar manieren om bruggen te bouwen en linken te leggen. Toch blijkt het nog steeds een uitdaging om de bestaande initiatieven van het beleid tot bij de jongeren te krijgen.

Enkele aanbevelingen om de kloof te verkleinen:

• MIJNLEUVEN biedt ontzettend veel kansen aan creatieve en ondernemende jongeren. Helaas overschrijd je op een bepaald moment een leeftijdsgrens of een kwaliteitsgrens waardoor je niet meer bij de jeugddienst terecht kan. Op dat moment is het belangrijk dat MIJNLEUVEN jongeren kan doorsturen naar meer professionele kunstorganisaties, als een soort verbindingsofficier.
• Zorg er daarom als grote cultuurorganisaties - zoals Museum M, STUK, 30 CC – voor dat je een duidelijk en laagdrempelig aanspreekpunt hebt. Zo weten jongeren wie ze kunnen contacteren voor samenwerkingen, deelnames aan wedstrijden, workshops of residentieprogramma’s.
• Breng hiervoor je hele werking op de hoogte. Spreekt een jonge kunstenaar jou aan voor iets specifiek? Stuur hen naar de juiste persoon in jouw organisatie door als je hem zelf niet kan helpen.
• Betrek jonge kunstenaars bij evenementen die werken met professionele kunstenaars. Zo bouwen jullie samen aan een interessant netwerk en worden ook de kunstenaars met ervaring opnieuw geprikkeld.

2. Ruimte

Dansen, schilderen, performen: dat doe je niet op je kleine studentenkamer. Wie creëert, heeft ruimte nodig. Een werkatelier, repetitieruimte of een plek om te exposeren. De ruimte is de stad is beperkt, wat het bovendien extra moeilijk maakt om als jonge kunstenaar te groeien.

Aanbevelingen:

• Stel leegstaande panden in de stad (tijdelijk) ter beschikking aan jonge kunstenaars. Als werk-, expo- of verkoopruimte. Zowel voor korte als lange duur. Maak dit administratief eenvoudig en zorg voor een minimum aan comfort en nutsmiddelen.
• Heel wat jong kunsttalent in Leuven studeert en creëert wel in de stad, maar is hier niet gedomicilieerd. Hierdoor moeten zij de volle pot betalen als zij bijvoorbeeld een theaterzaal willen huren. Werk een aangepaste tariefformule uit voor kunstenaars die hier niet officieel wonen, maar wel in de stad aan het kunstbeleid participeren.
• Voorzie in de nieuwe podiumkunstenzaal op de site van het Sint-Pietersziekenhuis ook een plek voor jongeren.
• Bouw een netwerk van ruimtes uit. Zo hoef je niet te kiezen voor één ruimte, maar kan je switchen tussen ruimtes op basis van je noden. Belangrijk is dat deze ruimtes ook gekoppeld zijn aan ontmoeting.
• Sluit een samenwerking af met Leuvense scholen. Misschien kunnen kunstenaars daar ook wel een plekje krijgen? In ruil komen de kinderen op die scholen al van jongs af aan in aanraking met kunst.

3. Coaching en professionalisering

Een kunstenaar is meer dan een creatieve geest. Willen of niet, wie zijn creaties aan de man wil brengen, moet ook een communicator en ondernemer zijn. Dat is een hoge drempel voor heel wat starters.

Aanbevelingen:

• Netwerkevents zijn vaak hoogdrempelig of lijken niet op maat van jongeren. In plaats van hen passief uit te nodigen is het interessanter om van in het begin jongeren te betrekken bij de organisatie. Zo geef je hen eigenaarschap en bouwen jullie actief samen aan een netwerk.
• Zorg voor een Leuvens cultuurloket dat advies geeft. Je kan er terecht voor zakelijk advies of expertise over de kwaliteit en betaalbaarheid van je werk. Een bundeling van ondersteuningsmogelijkheden is wenselijk.
• Het besef leeft dat Leuven niet alles alleen kan organiseren. Misschien zijn er samenwerkingen mogelijk of kan er iemand van het cultuurloket één keer per week naar Leuven komen?
• Cultuurhuizen hebben meer ervaring met communicatie over kunst. Deel deze kennis met jonge kunstenaars bijvoorbeeld via vormingen of infosessies.
• Het woord ‘ondernemer’ schrikt veel kunstenaars af. Toch is er nood aan hulp om een game plan op te stellen. Er is vraag naar één-op-één zakelijk advies om een pad te kunnen uitstippelen.
• Jonge kunstenaars hebben nood aan mogelijkheden om werk te pitchen bij de cultuurhuizen. Organiseer jaarlijks een netwerkdag waar beginnende kunstenaars hun werk kunnen voorstellen, feedback kunnen krijgen en contacten kunnen leggen met elkaar, curatoren en programmatoren.

4. Ga als startende kunstenaar zelf aan de slag

Het lijkt soms dat je als jongere weinig kan doen aan de situatie. Toch zijn er een aantal stappen die je kan ondernemen om jezelf als kunstenaar te versterken. Zoek, handel en durf.

Aanbevelingen:

• Organiseer als kunstenaar toonavonden of try-outs.
• Het is niet eenvoudig om alle kunstenaars in een vereniging samen te brengen. Start laagdrempelig met bijvoorbeeld een cultuurcafé.
• Wees assertief en bouw een netwerk uit. Netwerken is nu eenmaal een deel van je vak. Probeer het niet als een verplichting te zien, maar als een mogelijkheid om over kunst en cultuur te praten.

MIJNLEUVEN faciliteerde een gespreksavond tussen 30 jongeren en 7 beleidsmakers. Rond de tafel zaten Dirk Vansina (schepen van jeugd), Denise Vandevoort (schepen van cultuur), Peter Bary (directeur van Museum M), Steven Vandervelden (algemeen leider van STUK), Josine De Roover (coördinator van Cas-co), Veerle van Schoelant (participatiemedewerker van 30CC) en Stefanie Lambrechts (projectdeskundige creatieve sectoren van Stad Leuven).

Zij gaven ook mee welke initiatieven zij voor jonge kunstenaars nemen.

Dat zijn o.a. de volgende.

• Bij Museum M: Open M, M-ruimte in Cas-co, en Portfoliodagen
• Bij Cas-co: Off the, grid
• Bij 30CC: Eigen Kweek, De Curatoren, Cas-co PODIUM en TOP
• Bij STUK: Leuven KRITIEK
• In een samenwerking tussen Habitatfestival, 30CC, Museum M, de Stad Leuven, Kunst in Huis en SLAC: Expo Leuven