Sarah (20) haat verjaardagen, dus maakte ze er een documentaire over

Tekst: Eva Mechelmans / Foto's: Isha Frateur 

Sarah, waar is het idee ontstaan voor de documentaire?

“Ik haat verjaardagen, ik vind dat echt een banaal concept. Iedereen rondom mij weet dit ook, maar toch bleef ik jaarlijks de vraag krijgen wat ik wou doen op mijn verjaardag en wat ik wou krijgen als cadeau. Ik was het beu om 20 jaar lang diezelfde vragen te krijgen en vroeg mij af of anderen dit ook zo ervaarden. Toen voelde ik dat ik iets met dit concept moest doen. Ik wilde er initieel een slam over schrijven, maar dat leek me wat te makkelijk en saai. Daarom besloot ik om er een kortfilm over te maken met mijn leeftijdsgenoten. Maar uiteindelijk bleek uit de gesprekken dat dit veel dieper ging dan ik eerst dacht. This was more, I definitely underestimated us. De kortfilm is daardoor uiteindelijk uitgemond in een driedelige documentaire.”

Hoe ben je bij de 19 jongeren uit de documentaire terecht gekomen?

“De rode draad was om mensen te vragen uit mijn persoonlijke omgeving waar ik naar opkijk. Het criteria was dat ik wel met ze allemaal een klik moest hebben, zodat er ook interessante gesprekken konden ontstaan. Ze moesten zich op hun gemak voelen bij mij, al moet ik toegeven dat ik veel van hen nog veel beter heb leren kennen tijdens de gesprekken. Alle jongeren waren ook ongeveer 19 jaar oud, dus dit ligt mooi in lijn met dat er 19 jongeren in beeld worden gebracht. Er komen allerlei verschillende mensen aan bod: mijn vrienden van de universiteit, mijn nichten en neven, vrienden die ik overal en nergens heb ontmoet. Verder heb ik er bewust voor gekozen om te zorgen dat de jongeren uit de documentaire representatief zijn voor de huidige maatschappij. Ik vind representatie superbelangrijk, dus dit moest voor mij wel echt aanwezig zijn. Als je een project maakt over de maatschappij, vind ik dat dit daadwerkelijk een weerspiegeling moet zijn van die maatschappij. Al vind ik het uiteindelijk zelfs nog een beetje te weinig, want er komt bijvoorbeeld niemand aan bod met een beperking. Er is natuurlijk altijd ruimte voor verbetering.”

De documentaire bestaat uit drie delen, hoe zit dit precies in elkaar?

“In het eerste deel antwoorden de jongeren op de initiële simpele vragen over verjaardagen. Ik was meteen verrast door de diepgaande antwoorden die hier werden gegeven. Een simpele vraag over het vieren van je verjaardag mondde bijvoorbeeld uit in gesprekken over ouders die ons niet voldoende respecteren en rape culture. Toen besefte ik dat dit project heel wat groter en krachtiger kon worden dan ik initieel had gedacht. Het tweede deel focust op de identiteit van de jongeren, persoonlijke onderwerpen zoals racisme, fatshaming en sociaal activisme komen aan bod. In het derde deel vindt er een soort interne revolutie plaats, waarbij zowel de geïnterviewden als ik tot bepaalde inzichten komen. Uiteindelijk is het zo uitgedraaid dat deel 1 een soort van 20 minuten lange teaser is van deel 2 en 3.”

Was het moeilijk om bij het editen te bepalen welke fragmenten erin zouden blijven en welke niet?

“Zeker weten. Ik had enorm veel interessant materiaal verzameld, dus het was echt moeilijk om dit te moeten filteren. Uiteindelijk heb ik besloten om kwaliteit boven kwantiteit te laten gaan. Sommige jongeren komen iets langer aan bod, omdat ik merkte dat dit nodig was om de volledige diepgang van dat onderwerp mee te geven. Bij iedereen had ik wel een moment waarop ik voelde dat dit bij mij intern iets veranderde, dus dan vond ik dat dat deel sowieso in de documentaire aan bod moest komen. Het is niet omdat ze geen kunstenaars zijn, dat wat ze zeggen geen kunst is. De woorden die ze zeiden waren poëzie, soms door simpelweg een klank of hun ritme. De jongeren zelf hebben ook aandeel gehad in welke delen erin kwamen en welke niet, ik vond het belangrijk dat zij die kans kregen. Daarnaast hebben mijn editor en cameramannen geholpen bij de selectie van de beelden, want het is natuurlijk een project van ons allen.”

Tijdens alle gesprekken ben jij de gesprekspartner van de jongeren, maar vaak zijn enkel hun antwoorden te horen. Waarom heb je hiervoor gekozen?

“Ergens wilde ik mijn mening er wel in laten, maar doordat ik over bepaalde platformen beschik, wordt mijn stem sowieso al gehoord. Ik wilde dat deze documentaire ervoor zou zorgen dat de diverse brede stemmen van allerlei jongeren aan bod konden komen. Tijdens de gesprekken merkte ik dat iedereen echt openbloeide doordat ze hun ideeën en meningen over verschillende onderwerpen konden delen. Ergens leek het alsof ze allemaal een lockdown lang niet hadden mogen praten, klagen, lachen, wenen. Dit vond ik heftig om te zien en daarom wou ik hun stemmen ook graag prioriteit geven in de documentaire. Af en toe heb ik er bewust voor gekozen om mijn reactie er niet uit te knippen, omdat dit op één of andere manier de vierde wand een beetje doorbreekt.”

Ben je zelf tevreden met het eindresultaat van de documentaire?

“Ik ben heel blij dat ik andere jongeren de kans heb kunnen geven om hun verhaal te delen met de wereld. Ik ben echt trots op de content die we gemaakt hebben, it blows me away every time. Ik beschouw de documentaire als ons manifest naar de oudere en jongere generaties. Aan de andere kant vind ik dat er op technisch vlak nog ruimte is voor verbetering. Dit was de eerste keer dat ik zoiets moest editen en er zat ook wat tijdsdruk achter aangezien deel 1 moest droppen op mijn verjaardag. Uiteindelijk heb ik geprobeerd mijn perfectionisme wat los te laten en het toch te delen met de wereld. Maar het voelde dubbel. Het is zulke waardevolle content geworden dat ik deze echt zo goed mogelijk tot zijn recht wou laten komen. Ik wilde hun woorden voldoende kaderen, ook op technisch vlak, maar aan de andere kant ben ik nog steeds lerende. Het voelde alsof ik een rots moest trotseren, maar ik had geen touw of ander materiaal, enkel mijn handen. Zo primitief ben ik dus in dat technische veld en hier heb ik me wel zorgen over gemaakt. Mijn technische skills zijn gegroeid doorheen het proces, voor deel 3 neem ik ook iets meer mijn tijd. Ik kijk er ergens wel naar uit om dit project af te ronden, niet omdat ik het beu ben, maar zodat ik wat ik heb geleerd kan meenemen naar mijn volgend project.”

Welk doelpubliek had je in gedachten bij het maken en publiceren van de documentaire?

“Ik wou wel graag een breed publiek bereiken, waarbij pakweg iedereen vanaf 13 jaar en ouder zich op een bepaalde manier aangesproken zou voelen door de documentaire. Het probleem was dat ik nooit iets op sociale media post, dus ik kon ook moeilijk inschatten of ik veel mensen zou kunnen bereiken. Ik heb zelfs tutorials gevolgd zodat ik wist hoe ik iets op Instagram moest plaatsen (lacht). Als 100 mensen het zouden bekijken was ik al blij, maar dat is ineens sterk geboomd en nu zijn er heel wat meer mensen die het bekeken hebben. De reacties zijn overwegend positief, dat is natuurlijk heel tof.” Als het mooi weer is, zou ik de documentaire bijvoorbeeld in open lucht kunnen vertonen in het Sluispark. Zeker voor degenen die hebben deelgenomen zou dit erg leuk zijn volgens mij."

Bekijk Sarah’s documentaire ‘Candles won’t cut it’ op Youtube.