Op een ietwat minder hete dag wachten Maartje en ik op ‘het meisje dat mantelzorger’ is. Een meisje is het niet, blijkt achteraf. Een jonge vrouw en haar mama stappen op ons af in het splinternieuwe boekencafé van het Museum M. Ninke en mama Saskia doen graag hun verhaal. Het gesprek begint vreugdevol en dat blijkt zo te blijven...
Tekst: Leda Broekhoven / Foto’s: Maartje Vanagt
Ninke is 15 jaar oud en gaat komend schooljaar naar het vierde middelbaar. Ze studeert mode in Sancta-Maria. In haar vrije tijd spreekt ze af met haar vrienden en gaat ze naar de Chiro. Sinds twee jaar zorgt ze samen met de rest van haar gezin voor haar vader.
Ninke, jij bent mantelzorger van jouw vader?
Ninke: “Soort van. Mijn papa heeft 20 jaar geleden een eerste nieuwe heupprothese gekregen. Het ging heel goed met hem tot twee jaar geleden. Hij begon wat te sukkelen. Hij zei altijd wel dat het goed ging, maar ik zag dat dat niet waar was. Ik weet nog dat we rond de blok wandelden en dan zag je na een tijd dat hij mankte van de pijn, maar hij gaf het nooit toe. Vervolgens kreeg hij in september 2021 weer een nieuwe heup. Maar dat is slecht verlopen dus moest hij weer geopereerd worden. Nu zitten ik en mijn gezin in een onzekere fase omdat mijn papa opnieuw geopereerd zal worden. Niemand weet echt exact wat er mis is. Tijdens heel deze periode kon mijn papa fysiek niks meer doen.”
Woog het feit dat hij zijn pijn niet wou toegeven zwaar op de familie?
Ninke: “We hebben er wel een halfjaar over zitten discussiëren. Iedereen zag dat er iets was, maar hij wou zijn pijn niet toegeven. Ik snap dat wel. Normaal gezien heb je na een nieuwe heupprothese een paar maanden revalidatie en dan ga je weer door met het leven. Dat was niet het geval met mijn papa. We durven niet meer te hopen dat het binnen de kortste keren allemaal goed komt omdat we al een jaar achter de rug hebben waarin er veel twijfel en onwetendheid over zijn fysieke toestand was.”
Ik denk dat veel jongeren niet weten dat ze eigenlijk ook mantelzorger zijn- Ninke
Is de band met jouw familie veranderd sinds de operaties?
Ninke: “Tussen mijn papa en mij is er niet veel veranderd, buiten dat we nu minder ruzie maken. Met mijn broer en mijn zus is de relatie wel veranderd. We maken minder ruzie en we zijn zorgzamer voor elkaar geworden. Voor mijn mama is het een heftige periode geweest. Zij heeft veel minder aandacht kunnen besteden aan mij en mijn broer en zus. Ze heeft ontzettend veel moeten regelen, want dat hoort ook bij mantelzorg.”
Ben je tijdens de periodes van operaties naar school gegaan?
Ninke: “Ja. Daar was wel nog tijd voor. Ik heb ’s avonds ook tijd om mijn huiswerk te maken.”
Wat houdt mantelzorger zijn voor jou in?
Ninke: “Dat hangt van de situatie af. In mijn geval verdelen we de taken onder het gezin. Ik sta mijn familie bij waar het nodig is. Ik maak eten, houd de tuin in orde... De kleine taakjes die andere jongeren ook doen, alleen doe ik ze intenser. Mijn vader helpen douchen of zijn sokken aandoen, dat laat ik aan mijn mama of zus over.”
Mantelzorger zijn is dus niet altijd je hele leven aan iemand anders toewijden.
Ninke: “Inderdaad. Ik voel met niet altijd mantelzorger, maar eigenlijk ben ik dat wel. Mensen vergelijken mantelzorgers snel met andere situaties waarin er geen tijd voor huiswerk of vrije tijd is. Bij ons thuis is daar wel nog tijd voor, omdat wij een netwerk van broer, zus, ik en mama hebben waardoor alles gemakkelijker te verdelen valt. Wij zijn allemaal mantelzorgers van papa met het geluk dat we elkaar hebben.”
Kan je wel terecht bij jouw papa als je nood hebt aan emotionele steun?
Ninke: “Op zich zou ik dat wel kunnen doen, maar ik doe het niet. Het werkt eerder in de omgekeerde richting. Ik merk het als hij iets niet leuk vindt. Ik ga vaak naar hem toe als ik zie dat hij maar wat stilletjes in zijn kamer ligt. Ook zorg ik op die manier voor mijn mama. Ik vraag hoe het is met haar. Doordat ik hoogsensitief ben, zie ik aan mijn ouders als ze met iets zitten.”
Heb je het gevoel dat die drempel jouw leven bepaalt?
Ninke: “De zorg om mijn papa is wel altijd aanwezig. Ik kan het moeilijk loslaten want er kan altijd wel nog iets gebeuren met hem. Maar het bepaalt niet mijn leven. Ik zie mijn vrienden als ik wil, ik kan op kamp gaan en ik heb tijd voor andere dingen. Het is niet dat ik bepaalde dingen niet kan doen. Als ik toch stress ervaar, luister ik graag naar muziek. Dat helpt.”
Hoe beïnvloedt de rol van mantelzorger jouw dagelijkse schoolleven?
“Het is iets anders dan voor de operaties. Nu maak ik mijn huiswerk, maar ik kook ook veel vaker en help meer mee in het huishouden.”
Nu is het zomer, hoe beïnvloedt jouw rol als mantelzorger jouw zomervakantie?
Ninke: “We zijn dit jaar niet op een grotere vakantie kunnen gaan, maar we hebben wel een korte vakantie gehad dicht in de buurt. Dat was ook leuk, alleen kon papa niet altijd overal mee. We doen veel daguitstappen met ons vieren, zonder papa. Ik vertrek morgen op chirokamp, dat kan dus wel nog. Mijn papa wordt tijdens dat ik op kamp ben nog is geopereerd. Ik ben daar wel bang voor, maar ik weet dat hij in goede handen is.”
Vind jij steun bij jouw vrienden? Kan je het erover hebben met hen?
Ninke: “Ja, ik praat soms over de situatie van mijn papa met mijn vrienden, maar ik heb daar geen grote behoefte aan. Ik kan de hele situatie wel vatten. Als er toch thuis iets gebeurt, merk ik dat iedereen mensen buitenshuis heeft om even naar te vluchten en dat is ook belangrijk. In mijn directe omgeving ken ik geen andere mantelzorgers.”
Is er nog iets dat je wilt meegeven aan jongeren over mantelzorg?
Ninke: “Wat mensen vaak vergeten of niet weten, is dat emotioneel ‘werk’ ook een deel is van mantelzorg. Het is niet alleen de huishoudelijke taken opnemen. Ik denk dat veel jongeren niet weten dat ze mantelzorger zijn. Al is het alleen om een ouder emotioneel te ondersteunen wanneer ze ziek zijn. Jongeren met psychisch zieke ouders zijn ook mantelzorgers. Emotionele steun geven aan jouw ouders of voor wie je ook zorgt, is ook mantelzorg.”
Hoe zie jij jouw toekomst?
Ninke: “Doordat we niet weten hoe de komende operatie gaat verlopen, heb ik daar geen idee van.”
Waar kunnen jonge mantelzorgers terecht?
Ninke: "Er zijn naast de sociale dienst of de mutualiteit verschillende mantelzorgverenigingen zoals bijvoorbeeld Samana. De leerlingbegeleiding op jouw school zal ook altijd kunnen helpen. Als je anoniem hulp nodig hebt kun je naar Awel bellen. Ook is het interessant om te weten dat Samana elk jaar een scholenproject organiseert. Meer info is daarover te vinden op de website bij ‘projecten’."
