Een tijdje geleden lazen we in de krant dat er in Nederland en de Verenigde Staten geëxperimenteerd wordt met jongerenrechtbanken. Jongeren die bv. gevochten hebben of de portemonnee van een medeleerling gestolen hebben, worden voor deze kleine misdrijven berecht door leeftijdsgenoten in plaats van volwassen rechters. Ernstige misdrijven zoals drugs dealen moeten natuurlijk wel naar een echte rechtbank. “Jongerenrechtbanken moeten ervoor zorgen dat scholieren zich meer betrokken, zelfzekerder en veiliger voelen”, zo vertelt Amsterdamse rechter Maria Leijten – die het project opstartte in Nederland – in De Morgen van 31 december 2014.
Maar is dit wel zo een goed idee? En hoe denken Leuvense jongeren hierover? mijnLeuven trok naar de leerlingen van het 3de jaar Handel van het Miniemeninstituut en vroeg hen wat zij van de jongerenrechtbanken vinden.
In eerste instantie worden de leerlingen niet meteen wild van het idee. Ward opent de discussie: “Dat lijkt me geen goed plan, want
jongeren kunnen niet goed objectief oordelen over hun eigen leeftijdsgenoten
, zeker niet als ze elkaar kennen.” Sarah vult aan dat jongeren die moeten oordelen dit misschien niet serieus zullen nemen en dat het voor daders kan lijken op een spelletje waardoor ze niets leren uit hun straf. Ook Monalisha is kritisch: “Als er geen volwassenen bij zijn, gaan de jongeren uit de jury misschien
ruzie maken bij een meningsverschil.
”
Daartegenover staan natuurlijk ook een aantal positieve kanten van het systeem. Zana begint: “
Jonge rechters kunnen de beklaagde beter begrijpen
omdat ze in dezelfde leeftijdscategorie zitten en misschien zelf een gelijkaardige persoonlijke ervaring gehad hebben”. Nele is akkoord: “Als leeftijdsgenoten een straf voor mij zouden bepalen, zou ik dat beter kunnen aanvaarden en zou ik sneller inzien dat ik fout was”. Ward ziet nog een ander pluspunt. “
Op deze manier leren jongeren het rechtssysteem ook beter kennen
en leren ze om beslissingen te nemen”, zegt hij.
Gaandeweg raken de leerlingen overtuigd van de voordelen van zo’n jongerenrechtbank en beginnen ze na te denken over hoe dat concreet in zijn werk zou kunnen gaan. Zo vinden de leerlingen het belangrijk dat de jongeren in de jury een kleine opleiding krijgen. “Die jongeren moeten leren hoe ze objectieve vragen kunnen stellen”, zegt Kevin. "En ze mogen de beklaagde niet kennen. Het zijn best leerlingen uit een andere school."
Elias wil dat de juryleden dit vrijwillig doen en dus niet verplicht worden.
En ze mogen er zeker niet voor betaald worden.
Ward vindt het bovendien belangrijk dat de jury hierover niets tegen anderen vertelt. Hij stelt dan ook voor
om met een zwijgplicht te werken.
Mohamed gaat zelfs nog een stapje verder en lanceert het idee om de jury anoniem te laten beslissen over de straf. “De jury moet stemmen met briefjes”, zegt hij. Zoë valt hem bij: “Als iedereen anoniem zijn stem uitbrengt, kunnen er achteraf geen jongeren beschuldigd worden.”
Nele vindt het erg
belangrijk dat er geen sprake kan zijn van vriendjespolitiek
. “De straffen moeten op voorhand op papier staan, zodat iedereen zeker op dezelfde manier gestraft kan worden.” Ook Wesley pleit voor
een lijst met straffen waaruit de jongerenjury kan kiezen
. Linda: “Deze straffen kunnen dan best bepaald worden door jongeren, in samenwerking met volwassenen.” De straffen die voor de leerlingen in aanmerking komen zijn voornamelijk werkstraffen, schadevergoedingen en schorsingen. Verder is iedereen het er ook over eens dat jongeren zoiets niet alleen kunnen. “
Er moet altijd een volwassene bij zijn om een oogje in het zeil te houden
”, stelt Zoë.
Zowel Nele als Linda zien het allebei zitten om jurylid te zijn. “Het lijkt me erg interessant. Later zou ik graag rechten gaan studeren, dus ik zou zo veel ervaring kunnen opdoen”, vertelt Linda.
