Van vandalisme tot kunst

Waar een stad is, zijn muren en waar muren zijn, is graffiti. Ook Leuven blijft niet gespaard van de man met de spuitbus. Van de kleurrijke circusacts op de muur van de Sint-Jansschool tot een mysterieuze tag op een vuilbak, iedereen kent wel een plek waar graffiti is aangebracht. Maar wanneer is graffiti kunst en wanneer is het vandalisme? Kan je ook geld verdienen als graffiteur? En wat vinden de inwoners van Leuven er eigenlijk van? Om die vragen te beantwoorden trokken de leerlingen van het tweede middelbaar Ter Beuke hun stoute schoenen aan en gingen op onderzoek. Een gesprekje met een echte graffiteur, een echte commissaris en enkele rasechte Leuvenaars brengt alvast heel wat duidelijkheid.

Bedankt: Amber, Rembrandt, Lieve, Angelo, Sirine, Maarten, Siebe, Femke, Sander, Roshan en Jonathan uit klas 2Aa van Ter Beuke.
Begeleiding: Elke Reniers

Interview met graffiteur Bart (a.k.a. Beireh)

Bart is vooral actief in Leuven en bekend onder zijn artiestennaam Beireh. Momenteel vult hij zijn dagen met het geven van graffitiworkshops aan jongeren.

Op welke leeftijd ben je begonnen met graffiti?
“Ik teken al mijn hele leven lang, maar pas toen ik zestien jaar was, ben ik met spuitbussen aan de slag gegaan. Mijn eerste graffititekeningen zette ik op een bunkertje bij ons in de buurt, vrij onschuldig en met maar twee kleuren. Veel stelde dat eigenlijk niet voor.”

Hoe zou je je stijl omschrijven?
“Ik spuit graag cartoons. Mensen vragen mij vaak om realistische dingen te tekenen en ook al probeer ik dat wel, toch neigt het altijd meer naar een stripverhaal of cartoon. Ik werk graag met felle kleuren die goed opvallen.”

Waar haal je inspiratie voor je tekeningen?
“Ik probeer vooral de dingen die ik in het dagelijks leven zie – zoals posters en affiches – te onthouden, maar eigenlijk haal ik zowat uit alles inspiratie. Ik kijk ook erg op naar mensen die al veel langer bezig zijn dan ik, naar de mensen die ermee begonnen zijn in New York. Eén van mijn favorieten is Revok. Zijn stijl is heel wild en dat inspireert me wel.”

Heb je een favoriete graffitiplek in Leuven?
“Eigenlijk niet. Maar als ze mij vragen om iets te spuiten op een muur die erg opvalt, ben ik er meteen voor te vinden. Veel liever een plek waar veel volk voorbijkomt, dan een muur in iemands slaapkamer. Dat doe ik ook wel graag hoor. Maar daar heb ik achteraf zelf niets aan.”

Verdien je er geld mee?
“Met de workshops die ik geef en opdrachten die ik doe, verdien ik inderdaad wat geld. De prijs hangt vooral af van de hoeveelheid moeite, tijd en kleuren die ik erin gestoken heb. Vroeger deed ik het gratis voor vrienden, maar omdat ik er toch wel wat energie in stak, kon dat niet langer. Iedereen denkt altijd dat zoiets snel gaat, maar je moet wel goed nadenken over je tekeningen.”

Op welk werk ben je het meest trots?
“Meestal het werk dat ik het laatst gemaakt heb. Op dit moment is dat bv. een werk op de Tervuursesteenweg, waar ik in opdracht van een vrouw een kabouter tekende op een tuinmuur die beklad was met lelijke tags. Ik krijg er veel positieve reacties op.”

Denk je ooit te stoppen met graffiti?
“Neen. Zolang het kan en het mij blijft interesseren, blijf ik graffiti spuiten. Misschien doe ik zelfs nog als ik stokoud ben.”

Interview met commissaris Mark Vranckx

Zomaar graffiti spuiten is illegaal. Maar wanneer is graffiti kunst en wanneer is het vandalisme?
“Graffiti kan heel mooi zijn. Daarom geeft de stad ook op een aantal plaatsen toestemming om graffiti te spuiten. Het Brugbergpad in Kessel-Lo bijvoorbeeld. Maar om te zeggen ‘spuit maar overal omdat het mooi is’, dat is een brug te ver. Er zijn nu eenmaal plekken waar het echt niet kan.”

Staan er geldboetes op illegale graffiti?
“Ja, er staan boetes op. Als er graffiti opgemerkt wordt, stellen we een proces-verbaal op en beslist het parket vervolgens hoe zwaar de boete is. Daarnaast krijgt de graffiteur ook de rekening van de opkuis. We werken hiervoor samen met het P-team, een gespecialiseerd team met schoonmaakapparatuur dat voorzien is op het weghalen van graffiti. Dat maakt dat illegaal spuiten een kostelijk grapje kan worden.”

Hoe komen jullie te weten wie de graffitispuiters zijn?
“Dat is een combi van speurwerk, snel zijn en medewerking van de burger. Wanneer mensen iemand zien rondhangen met rugzakken en spuitbussen wordt er vaak naar ons gebeld en sturen we een patrouille uit om die persoon in te rekenen. Soms gebeurt het ook dat graffiteurs op camera vastgelegd worden. We kunnen dan de dader via de beelden identificeren.”

Wordt er veel graffiti gespoten in Leuven?
“Dat gebeurt met pieken en dalen. Vaak is er een piek wanneer er gereageerd wordt op iets. Dan is het gemakkelijk om met een spuitbus rond te lopen en wat slogans te spuiten. Het blijft ook vaak niet beperkt tot een brug of muur. Gebouwen zoals de Sint-Pieterskerk worden ook regelmatig bespoten. Je kan wel begrijpen dat heel wat mensen daar niet blij mee zijn. Uit bevragingen blijkt dan ook dat de Leuvenaars zich erg storen aan alles wat te maken heeft met vandalisme.”

Wat vind je van het feit dat er muren vrijgemaakt worden om legaal te spuiten?
“Ik vind het heel positief dat de stad mensen de kans wil geven om hun creativiteit te uiten. Zeker als ik zie wat sommige graffiteurs uit hun mouw kunnen toveren. Bovendien wordt het wild aanbrengen van graffiti op die manier misschien wel voorkomen.”

Wat vinden de Leuvenaars van graffiti?

Ilhan
“Ik vind graffiti alleen mooi als het op een speelplein aangebracht is. Dan heeft het wel iets. Maar als het op straat gebeurt, ben ik er tegen. Graffiti kan kunst zijn, maar dan moet het wel mooi zijn. Toch hoeven graffiteurs van mij geen straf te krijgen.”

Stadswacht
“Ik vind het vandalisme, tenzij het door een echte artiest wordt gemaakt. Krabbels zoals tags zijn zeker overlast. Als graffiteurs illegaal spuiten en door de politie betrapt worden, vind ik dat ze een taakstraf en boete verdienen en dat ze de beschilderde muur moeten schoonmaken.”

Mark
“Graffiti is kunst als het mooi gedaan is en als het iets betekent, zoals in Casablanca! Alleen als het niet mooi is of als het mensen stoort, vind ik het vandalisme. De politie straft hen wel goed. Zelf zou ik hen ook laten betalen voor de schoonmaakkosten.”

Lien
“Graffiti kan heel inspirerend zijn. Mensen kijken er ook graag naar. Als het mooie, grote en afgewerkte kunstwerken zijn, vind ik het zelfs een vorm van kunst. Maar als er teveel tags op staan, wordt het wel wat slordig. Ik vind het wel niet kunnen dat graffiti wordt aangebracht op toiletten of gewone muren. Dan is het vandalisme.”

Sander
“Veel mensen zeggen dat tags overlast en vandalisme zijn, maar eigenlijk beginnen alle artiesten met tags en worden ze zo vrij beroemd. Ik zou het wel leuk vinden mocht er een oplossing zijn voor deze artiesten. De stad zou hen bv. een straat kunnen geven waar ze hun inspiratie de vrije loop kunnen laten.”